Yabancı fonlar ve vergileme – Ekonomim

ülkemizdeki yabancı sermaye yatırımları esas itibariyle iki şekilde gerçekleşmektedir. Bunlar doğrudan yatırımlar ve portföy yatırımlarıdır. Doğrudan yatırımlar mal üretimi, satış satışları ya da hizmet sunmak üzere isletme oluşturma şeklinde olabilme gibi Türkiye’de kuruluş bir şirket ödemelerini satın almak için satın almak gerçekleşebilir. Portföy yatırımları ise muhtelif sermaye piyasası araçlarına yatırıma yönelir.

Yabancı grupların kazançlarının vergilendirilmesi amacıyla Kurumlar Vergisi Kanunu’na 6322 sayılı Kanun’un 35’inci maddesiyle, “Yabancı fon kazançlarının vergilendirilmesi” başlığıyla 5/A maddesi eklenmiştir.

Bu maddede, yabancı fonlar ile bu fonların araçlık faaliyetleri yürüten portföy yöneticiliği yetki belgesine sahip tam üyelerin (portföy kayıtlı şirketlerin) vergisel özellikleri düzenlenmiştir. Son düzenleme 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği içinde değişiklik yapan 28.09.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 23 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği ile yapılmıştır.

Yabancı Fonların Kazançlarının Vergilendirilmesine İlişkin Düzenlemeler ve Uygulama

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 2’nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen yabancı fonların, Sermaye Piyasası Kurulu’nca verilen portföy yöneticiliği yetki belgesine sahip kayıtlı portföy organizatörleri aracılığıyla organize bir borsada işlem görmenin veya görmenin;

– Her türlü menkul kıymet ve sermaye piyasası aracı,

– Vadeli işlem ve sistem sözleşmesi,

– değişken,

-Döviz,

– Emtiaya dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi,

– Kredi ve benzeri mali durumu belli,

– Kıymetli maden borsalarında yapılan emtia işlemleri ile ilgili elde edilen kazançlar için aşağıda belirtilen koşulların sürdürülmesi durumunda; portföy üyesi şirketleri, bu fonların daimi yöneticisi söylenmeyecek ve bunların iş yerleri de bu fonların iş yeri veya iş merkezi olarak kabul edilmeyecektir.

dolayısıylaYabancı fonların bu yetenekleri elde ettikleri kazançlar için beyanname verilmeyecek ve diğer kazançlar nedeniyle beyanname içerisinde bu kazançlar beyanına dahil edilmeyecektir.

Bu baskıyabancı fonların Türkiye kaynaklı gelirleri üzerinden yapılacak vergi kesintisine etkisi yoktur.

Öte yandan,Türkiye’de bulunan taşınmazlar, aktif büyüklüklerin %51’inden fazlası taşınmazlardan oluşan şirketlere ait hisse senetleri veya ortaklık payları veya bunlara ilişkin termin işlemi ve opsiyon sözleşmeleri, nakdi uzlaşmalarla birlikte sunulanlar dışında emtiaya dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, sigorta sözleşmeleri ve bunlarla ilgili vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden Elde edilen kazançlar bu uygulama kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Uygulamanın şartları

Portföy yöneticisi, bu fonların daimi temsilcisi, yerlerinin de fonların yeri veya merkezi olarak kabul edilmemesi aşağıda sayılan şartlarının bir arada olması gerekmektedir.

Söz konusu koşulların gerçekleşmemesi halinde, yabancı fonların kazançları genel hökümlere göre vergilendirilecek ve duruma göre portföy yöneticisi yabancı fonun daimi portföyü, bunlar Fark yaratmak için yazı tipini de kullanabilirsiniz. Gerekli dört şart aşağıda olduğu gibidir.

1. Bunun adına islemlerin portföy yöneticisi şirketin faaliyetleri arasında yer alması

Portföy yöneticisi şirketin fon adına yaptığı genişleme, portföy portföyü kapsamında mutat olarak yürüttüğü faaliyetlerden olması gerekmektedir.

2. Yabancı fon ile etiket kartı şirket arasındaki ilişkinin bağımsız olarak faaliyet gösteren kişilerdeki gibi olması

Portföy yöneticisi şirket, ticari, hukuki ve finansal özelliklerin izlenmesi, yabancı fon ile aralarındaki ilişkinin, emsallere uygun işlemlerin görülmesi bağımsız olarak faaliyet gösterilmesi Kişilerdeki size daha iyi bir fikir verir.

3. Portföy yönetici hizmetinin bedeli alınacak bedelin emsale uygun olması ve transfer ödemeleri raporları

Portföy yöneticisi şirket tarafından, verilen hizmet karşılığında emsallere uygun bedel toplama ve transfer ödemeleri raporlarının ödeme beyannamesi verilme süresi içerisinde Gelir İdaresi Seçimin olması gerekmektedir.

Transfer işlemlerinin raporunun süresinde verilmemesi durumunda, bu raporla ilgili olduğu hesap dönemi için portföy yöneticisi şirket, Türkiye’deki daimi yöneticisi sayılır ve bu dönemde fon tarafından elde edilir Elde edilen kazançlar genel ükümlere velet vergilendirilir.

Transfer süreçleri raporu verilmiş olmasına rağmen emsaline nedeniyle daha düşük bir bedel ödenmesi durumunda ise sadece portföy yöneticisi şirket adına transfer süreçlerine yönelik olarak gerekli tarhiyat Yapılacak olan yabancı fona ilişkin herhangi bir işlem yapılmayacaktır.

4. Portföy yöneticisi şirketin yabancı fon üzerinde hak sahibi olduğu %20’yi asmaması

Portföy yöneticisi şirket ve büyümekte olan kişinin yabancı foun kazançları üzerinde, sağladığı hizmet mukabilinde her ne ad altında olursa olsun hesaplanan bedeller düşkten sonra, doğrudan veya dolaylı olarak %20’den fazla hak sahibinin olmaması gerekmektedir.

Portföy Yöneticisi Şirketlerin Yabancı Fondan Elde Ettikleri Kazançlar ve İstisna Sınırı

Yukarıda belirtilen şartlarla birlikte kaydıyla portföy yöneticisi şirketin yabancı fondaki ödeme barındırmandan doğan kazançları kurumlarının vergisinden müstesnadır.

Yabancı fon tarafından portföy yöneticisi şirketin yaptığı yönetim ücreti, teşvik, prim, performans ücreti gibi ödemeler ise onun halükarda kurum kazancına dahil edilerek vergilendirilecektir.

Portföy yöneticisi şirket ve çalışan olduğu kişinin yabancı foun kazançları üzerinden doğrudan veya dolaylı olarak %20’den daha fazla hak sahibi olması durumunda istisnadan faydalanılması mümkün olmayıp, %20’lik hak barındırmaya isabet eden kazançlar dahil ilgili fondan elde edilen kazançların tamamı genel Hükümlere velet vergilendirilir.

Fonun yayınları ve kurucuları arasında doğrudan veya dolaylı olarak bulunan tam üye gerçek kişi veya kurumlara ilişkin bildirimlerin ve sorumluluk

Portföy yöneticisi şirketin yabancı fondaki ödemelerinden doğan kazançları hariç olmak üzere; Fonun dağıtımları ve kurucuları arasında doğrudan veya dolaylı olarak tam üye gerçek kişi veya kişilerin kazanç payının %5’i bulunması durumunda, tam üye gerçek kişi veya kurum kurucu veya sermayenin tamamının portföy yöneticisi şirket tarafından Gelir İdaresi Başkanlığına bildirilmesi gerekmektedir.

Bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi ya da eksik yerine getirilmesi halinde, tam üye gerçek kişi veya kurum kurucusu ya da yerlerin fondan elde ettikleri kazançlar nedeniyle vergi ziyaına Sebebiyet gidişat durumunda bunlar adına vergilendirilecek ve kesilecek cezalardan portföy yöneticisi şirket de müştereken ve müteselsilen sorumlu olacaktır.