Cumhurbaşkanlığı seçimi: Gürcistan Avrupa’dan ayrılma tehlikesiyle karşı karşıya

Gürcistan Rüyası’nın isteğine göre yeni cumhurbaşkanının aşırı sağcı eski profesyonel futbolcu Mikheil Kavelaşvili olması gerekiyor. Parti geçtiğimiz günlerde oybirliğiyle onu cumhurbaşkanlığı seçimine aday gösterdi. 53 yaşındaki parti kurucusu ve Gürcü Rüyası’nın onursal başkanı Bidzina Ivanishvili’den övgü aldı: “Tarzı ve tavrıyla” “Gürcü erkeğinin vücut bulmuş haliydi”.

Kavelaşvili, “Gürcü toplumunu ulusal çıkarlarımız, ulusal kimliğimiz, değerlerimiz ve Gürcistan’ın bağımsızlığı fikri etrafında birleştirmek için her şeyi yapacağını” söyledi. Başka bir aday başlangıçta tartışmada değildi.

Yeni devlet başkanı artık doğrudan halk tarafından değil, 150 milletvekilinin yanı sıra yerel ve bölgesel temsilcilerden oluşan 300 üyeli bir seçim meclisi tarafından seçilecek. Parlamentoya göre, yeni devlet başkanının 29 Aralık’ta göreve başlaması planlanıyor ve görev süresi beş yıl sürecek.

Seçim prosedürü 2017’de değiştirildi

Yeni seçim prosedürü, Gürcü Rüyası’nın yönlendirdiği anayasa reformunun bir parçası olarak 2017’de zaten kabul edilmişti. Devlet başkanının yetkileri de kısıtlandı: Eskisinden farklı olarak cumhurbaşkanının artık diğer devletlerle müzakere yapma veya sıkıyönetim ilan etme yetkisi olmayacak.

Yeni seçim süreci nedeniyle yeni devlet başkanının Başbakan Irak Kobachidze’nin Gürcü Rüyası partisinin çizgisinde olacağı açık. 2018 yılında seçildiğinde Gürcü Rüyası’nın desteklediği bir önceki Cumhurbaşkanı Zurabişvili, iktidar partisinin planlarına defalarca karşı çıkmıştı. Bunların kaldırılmasıyla Gürcü Rüyası’nın gücüne karşı önemli bir denge unsuru artık var olmayacak.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden birkaç gün önce Gürcistan gizli servisi, suçluların şiddet içeren devirme planları iddiaları konusunda da uyarıda bulundu. Gizli servis ayrıca yabancı gizli servislerin koordinasyonu devralacağını iddia etti. Zurabishvili uyarıyı hedef odaklı korku tellallığı olarak nitelendirdi ve yetkilileri insanları psikolojik olarak terörize etmekle suçladı.

Tartışmalı parlamento seçimi

Seçim ve tarih, Gürcü Rüyası tarafından parlamento çoğunluğuyla belirlendi. Oylamayla birlikte partinin, Ekim ayı sonunda yapılan ve yolsuzluk iddialarının gölgesinde kalan parlamento seçimlerindeki zaferinin ardından gücünü daha da pekiştirmesi bekleniyor. Gürcü muhalefeti ise halkın temsilini gayri meşru bulduğu için oylamaya katılmadı.

Resmi sonuçlara göre Gürcü Rüyası’nın açık bir çoğunluk elde ettiği 26 Ekim parlamento seçimlerinin ardından muhalefet iktidar partisini seçimde hile yapmakla suçladı. Muhalefet hükümeti Gürcistan’ı AB’den çıkarmak ve eski Sovyet cumhuriyetini Rusya’ya yakınlaştırmak istemekle suçluyor.

Düzenli protestolar

Parlamento seçimlerinden bu yana, başkent Tiflis’te parlamento önünde hükümet karşıtı ve Avrupa yanlısı göstericiler tarafından düzenli protestolar yaşanıyor. Protestolar öncelikle tartışmalı seçime yönelikti. Uluslararası gözlemciler de oylamada usulsüzlükler tespit etti ve AB, iddialarla ilgili soruşturma yapılması yönünde çağrıda bulundu. Moskova herhangi bir müdahaleyi reddetti.

Başkan Zurabishvili de defalarca göstericilerin arasına karıştı. Ayrıca yolsuzluk iddiaları nedeniyle yeni parlamentoyu anayasaya aykırı olarak nitelendirmiş ve seçim sonuçlarına Anayasa Mahkemesi önünde itiraz etmişti. Hukuk uzmanlarına göre, mahkeme Zurabishvili’nin başvurusu hakkında karar vermediği sürece yeni parlamentonun kararları geçersiz.

AB üyeliği askıya alındı

Başbakan Kobachidze ayrıca Kasım ayı sonunda Gürcistan’ın planlanan AB üyeliğini 2028 yılına kadar erteleyeceğini duyurdu. O günden bu yana protestolar yoğunlaşarak devam etti. Parlamento her zaman metal bariyerlerle çevrelenmelidir. Gürcistan parlamentosu da Cuma günü maskeleme yasağını kabul etti. Gösteriler sırasında havai fişek ve lazer kullanımı da yasaktır. Ayrıca Parlamento, binaların tahrif edilmesi ve trafik yollarının kapatılmasına ilişkin cezaları artırdı.

Kanun, ihlaller için para cezaları öngörmektedir. Göstericilerin çoğu, kimliklerinin tespit edilmesini önlemek için gaz maskesi veya doğaçlama yüz kaplamaları taktı. Bazıları polis güçlerine havai fişek fırlatırken, bazıları da lazer kullanarak başkent Tiflis’teki parlamento binası dışındaki güvenlik güçlerini ve güvenlik kameralarını kör etmeye çalıştı. Polis tazyikli su ve göz yaşartıcı gaz kullandı.

Gürcistan Aralık 2023’ten bu yana resmi olarak AB üyeliğine adaydır. O tarihten bu yana Moskova yanlısı hükümet, Brüksel’de büyük endişe yaratan birçok yasa çıkardı. Bunlar arasında Rus modeline dayanan “yabancı nüfuza” karşı bir yasa ve AB perspektifinden bakıldığında cinsel azınlıklara karşı ayrımcılık yapan bir yasa yer alıyor. AB bu nedenle Haziran ayı sonunda Gürcistan’ın katılım sürecini dondurdu.

AB’den Gürcistan hükümetine sert eleştiri

AB, protestoların bastırılmasının ardından Gürcistan hükümetini daha ileri sonuçlarla tehdit etti. AB dış politika şefi Kaja Kallas’ın sözcüsü, AB dışişleri bakanlarının Pazartesi günü Brüksel’de “tedbirleri inceleyeceğini” söyledi. Bu olası yaptırımlara işaret ediyor.

Sözcü, hükümeti “polis tarafından acımasız, yasa dışı şiddet uygulamakla” suçladı. Yetkililer ayrıca muhalefete ve medyaya karşı da keyfi eylemlerde bulundu. Sözcü, AB’nin “tüm tutukluların derhal serbest bırakılması” ve “yaygın gözdağının, siyasi zulmün ve vatandaşlara yönelik bildirilen işkence ve kötü muamelenin sona ermesi” çağrısında bulunduğunu vurguladı. Gürcistan’daki tüm insan hakları ihlalleri soruşturulmalı.

AB, giriş ve varlıkların dondurulmasını inceliyor

Diplomatlara göre AB, iktidardaki Gürcü Rüyası partisinden sorumlu olanlara yönelik giriş ve varlık yasaklarını inceliyor. Ancak vize kolaylığının askıya alınması da masada. 2017 yılından bu yana Gürcistan vatandaşları altı aylık süre içerisinde üç ay süreyle Schengen bölgesine vizesiz giriş yapabilmektedir.

AB yaptırımlara ancak oybirliğiyle karar verebilir. Macaristan’ın da aynı yolu izleyip izlemeyeceği belli değil. Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Gürcistan hükümetiyle yakın temaslarını sürdürüyor. Ekim sonunda Gürcistan’daki tartışmalı parlamento seçimlerinden sonra ülkeyi ziyaret etti ve oyu “özgür ve demokratik” olarak nitelendirdi.