Bana ticaret açığını söyle, sana cari açığını kapatıyor!

✓ Dokuz ayda verilen cari açıkta geçen yılın aynı özelliklerine göre yaklaşık 31 milyar gelişme iyileşme var.

✓ Peki bu iyileşmenin kaynağı ne; Dış ticaret açığının yapılandırılması.

✓ Dış ticaret açığındaki azalmanın kaynağı ne, ithalatın azalması.

✓ İthalatın azaltılmasının nedeni ne, hammadde ithalatının gerilemesiBen.

Cari işlemler dengesi haziran, temmuz ve ağustostan sonra eylül yerinde da fazla verdi. Eylüldeki yaklaşık 3 milyar yapı fazlayla birlikte yılın ilk dokuz bölgelerindeki açık 5.3 milyar çapında indi.

Cari, son çeyreklerde artmaya artmaya ama yine de bu yılın tümünde orta vadeli programda tahmin edilen 22 milyar doların altında kalınabilir. Gidişat onu gösteriyor.

31 milyarlık iyileşme…

Fiyatı 36,1 milyon dolar, fiyatı ise 5,3 milyon dolar.

Adın ne? Yanıtı çok temel ve başlıkta…

■ Dış ticaret açığını azaltın, cari açık azaltın!

■ Dış ticaret açığı nasıl azalacak, ithalatı azaltacak!

■ Peki ithalat nasıl azalacak, daha az hammadde ve ithal, daha az altın ithal ve! Türkiye için formülü bu kadar basit!

■ Ne kadar az hammadde ve altın ithalatı, o kadar düşük ithalat…

■ Ne kadar düşük ithalat, ne kadar az dış ticaret açığı…

■ Ne kadar az dış ticaret açığı, o kadar az cari açık, hatta cari fazla…

Belge var mı…

Dokuz aylık cari açıktaki iyileşme 30.9 milyar dolar.

Dokuz ayda dış ticaret açığındaki iyileşme, ödemeler dengesi tanımılı dış ticaret dengesine göre yine aynı düzeyde, 30,9 milyar dolar. Tam tutarları vereyim; Cari açıktaki düşüş 30 milyar 851 milyon dolar, dış ticaret açığındaki düşüş ise 30 milyar 860 milyon dolar oldu. Aradaki farka bakın, yalnızca 9 milyon dolar.

Devam edelim… Dış ticaret açığındaki iyileşmenin 25,6 milyar doları ithalat artışından, 5,3 milyar doları ise ihracat artışından gerçekleşti.

Dış ticaretin bir FOB ihracatı ve CIF ithalatı olarak klasik özelliklerine bakalım.

İthalattaki azalma 21,9 milyon dolar. Bu yetenek hammadde ithalatı 26,1 milyar azalmış. Bu düşüşün sonunda 26,1 milyon dolar, altın ithalatındaki azalmadan ise 13,3 milyon dolar kaynaklanmış. Altın ithalatına taşınan kota bu durumun bozulmasını sağladı.

Yani ithalatın hammadde dış kalemlerindeki artış var. Özellikle tüketim malı ithalatında.

İlk dokuz aydaki durum böyle.

Cari açık azalmış azalmaya ama bunu sağlayan tek faktör ithalat hammaddesinin azalmış olması.

Az ithalat-az üretim…

Bu iyi bir gelişme mi, memnun olunacak bir gelişme mi?

Türkiye hammaddesinin ya da ara mal ithalatını bol miktarda daha az üretim yapması demektir. Zaten öyle de oluyor.

Adı üstünde, ara mal; Bu mallar ithal edilecek olan üretim sekteye uğramasın, gerçekleşmesin.

Oysa son veri daha dün açıklandı ve sanayide üretim eylülde ağustosa göre bir miktar artmakla birlikte dört yılda geçen yıl altında seyrediyor. Bu durum dururken olmuyor.

Gerçi zaten amaç da bu; para politikası sıkılaştırılarak talebin serbest bırakılması sağlansın, bu yayılmanın verilerinin fiyatları az artsın.

Talep artışı da belli ki sanayi üretimi vuruyor, daha az üretim yapan sanayici de daha az hammaddeye ihtiyaç duyuyor ve zincirleme bir reaksiyonla bu durum daha az cari açık uygulamalar kadar gidiyor.

Ekonomide az cari açık vermek elbette iyi de, nihai amaç bu olabilir mi?

Bu konu “Tam alışacaktı ölecekti” aşamasına kadar gitmesin de!

Diğer kalemler aynı

Cari işlemler dengesiyle ilgili ilginç bir detay daha var. “dış ticaret dengesi” ve “Diğer Kalemler” olarak iki grupta ele alınca somut olarak görüyoruz.

Dış ticaretteki açığın azalması aynı ölçüde cari açığa çıkarmış durumda. Çünkü diğer kalemlerin cari etkileri hiç değişmemiş. Kapsamında turizm gibi, taşımacılık gibi önemli gelir kalemlerinin yer aldığı bu nüfusun elde edilen net geliri geçen yıl ilk dokuz yılda 36 milyar 208 milyon dolarmış; Fiyatı 36 milyar 199 dolar milyon olmuş. Aynı seviyede kalınmış. Asıl sıkıştırmayı artırmak geliri artırmak gerekiyor.