Tazminat çağrıları: Sömürge geçmişi Londra’yı yakalıyor

Starmer bu hafta zirvede iklim değişikliği başta olmak üzere güncel sorunları ele almak istediğini ve geçmişle ilgili “çok çok uzun, bitmek bilmeyen tartışmalar” yapmak istemediğini söyledi. Zirvede kölelik tazminatı konusunu gündeme getirmeyecek ve özür dilemeyecek ancak devlet ve hükümet başkanlarıyla bu konuda görüşmelere açık.

Starmer, iklim kriziyle mücadelenin hayati önem taşıdığını söyledi. “Commonwealth’teki meslektaşlarımızın birçoğuyla konuştum ve onlar burada ve şimdi gerçek iklim sorunlarıyla karşı karşıyalar.” Commonwealth üyelerinin yarısından fazlası, iklim değişikliğiyle mücadele eden, çoğu alçakta bulunan adalar olan küçük uluslardır.” deniz seviyesinin yükselmesinden kaynaklanmaktadır.

Gelecek için ağırlıkla zirve

Bunlar arasında iklim bakanı Maina Vakafua Talia’nın grubu Paris anlaşmasında belirlenen 1,5 santigrat derecelik ısınma hedefine uymaya çağırdığı ve fosil yakıt genişlemesini ülkesi için “ölüm fermanı” olarak nitelendirdiği Tuvalu da var. İlk kez bir Pasifik ülkesinde İngiliz Milletler Topluluğu toplantısı yapılıyor. Güney Pasifik iklim değişikliğinden en çok etkilenen bölgelerden biri.

Toplantının Afrika açısından da ayrı bir önemi var çünkü gelecekte Genel Sekreterlik görevini bir Afrikalı üstlenecek. Gana, Lesotho ve Gambiya’dan gelen üç aday da, Londra’nın isteklerinin aksine, sömürgeleştirilmiş insanların daha önce köleleştirilmesi nedeniyle mali tazminat talebinde bulundu.

Bunlardan biri, Lesotho’nun eski ticaret bakanı Joshua Setipa, bu hafta Financial Times’a “onarıcı adalet konusunda tartışma başlatmanın tam zamanı” dedi. Setipa, tazminat meselesinin “ilgi ve küresel ilgi kazandığını” ve İngiliz Milletler Topluluğu toplantısının bu meseleyi çözmeye yönelik “siyasi taahhüdü” ele alacak en iyi forum olduğunu söyledi.

Bahamalar Dışişleri Bakanı Frederick Mitchell, Perşembe günü BBC Radio 4’ün Today programında şunları söyledi: “Konuyu bir kez gündeme getirdiğinizde, insanların buna yanıt vermesi biraz zaman alabilir. Ancak buna yanıt verecekler.” Diğer Karayip ülkelerinden 14 hükümet de tazminatların toplantıda tartışılması için baskı yaptı.

Karayip Devletleri Cephesi

Londra buna direniyor. Ancak diplomatik kaynaklar BBC’ye, bu konuyla ilgili daha fazla soruşturma başlatılması ve “anlamlı tartışmalar” başlatılması için arka planda bir anlaşmanın müzakere edildiğini söyledi. İngiliz yetkililerin zirvede konuyla ilgili ayrı bir açıklama yapılmasını engellemeyi başardıkları söyleniyor ancak nihai bildiride, köle ticaretiyle bağlantılı olarak “onarıcı adalet” çağrısının kabulü de dahil olmak üzere tazminatlarla ilgili üç paragraf yer aldığı söyleniyor.

Ancak Commonwealth’in mevcut Genel Sekreteri Patricia Scotland raporu onaylamadı ve aslında taslağın hala değişebileceği belirtiliyor. Ancak İngiltere artık konuyu masadan kaldıramayacak: diplomatlar bunun iki yıl içinde Karayipler’de yapılacak İngiliz Milletler Topluluğu zirvesinin merkezi noktası olacağını söylüyor.

Kaçırılan özr

Britanya hükümetleri ve hükümdarları bugüne kadar Afrika halkının kitlesel köleleştirilmesinden dolayı resmi olarak özür dilemeyi reddettiler. Kral, bir yıl önce Kenya’ya yaptığı ziyarette İngiliz sömürgecilerinin “bağışlanamaz” saldırılarını kınamıştı. Ruanda’daki son Commonwealth zirvesinde – hükümdar olmadan önce – Charles, oğlu Prens William’ın 2022’de Jamaika’da yaptığı bir konuşmada siyahların hayatlarının ticaretini “iğrenç” olarak tanımlamasından “derin üzüntü duyduğunu” ifade etti.

Aralarında David Lammy’nin de bulunduğu İşçi Partisi milletvekilleri, İngiliz hükümetine köle ticaretine karıştığı için resmi olarak özür dilemesi yönünde defalarca çağrıda bulunmuştu. Lammy, Platform’da şunu yazdı: Biz sadece özür istemiyoruz, tazminat ve tazminat da istiyoruz.” Lammy, Temmuz ayından bu yana Starner kabinesinde Dışişleri Bakanı olarak görev yapıyor; en azından resmi olarak o dönemde bu talebini artık tekrarlayamaz.