Yerlinin yurt dışı alışveriş bölüşen turiste eşitlendi

YENER KARADENİZ/İSTANBUL

Dünyada 80 milyar, Türkiye’de ise 800 milyon Euro’ya ulaşan vergiden muaf (vergisiz alışveriş) yerlerde son yıllarda ilginç gelişmeler yaşanıyor. Bunun sebebinin başında TL’nin seyri ve enflasyonist baskı olarak öne çıktığını söyleyen Global Blue Genel Müdürü Selim Seyhun, 2022’de zayıf TL ve çoğulluk düşük enflasyonun etkisi ile yabancılar Türkiye’de yaptığı alışverişte patlamanın yaşandığını, 2023’te ise ekonomide yaşanan değişimlerin etkisi ile ibrenin dönüştüğünü belirtti.

Seyhun, bu durumun Türklerin büyümekte olduğu alışverişte rekorlara imza atarak dikkat çekerek, “Türkler ilk kez vergiden muaf işlemlerde yabancıların Türkiye’de gerçekleştirdiği faaliyetleri yakaladı i. Bunun daha iyi bir hesabına sahip olabilirsiniz. İsviçre’de kurulan Global Blue, 53 ülkede 80 milyon aldatmaya uluslararası alışveriş sistemi konusunda hizmet veriyor. Türkiye pazarına 1995’te girerek vergiden muaf hizmetini başlatan şirket önümüzdeki yıl Türkiye’de 30. yılını dolduracak.

Pazarı lüks alışveriş domine ediyor

Türkçesi vergisiz alışveriş olan vergiden muaf, başka bir ülkede mal satın alındıktan sonra sömürünün ürününün çıkarılmasıyla birlikte tahsil edilen satış vergisinin iadesini alması olarak çalışıyor. Selim Seyhun, şu anda Türkiye’deki yabancı markaların yüzde 92’si ile çalıştıklarını, pazar paylarının ise yüzde 82 olduğunu belirterek, Türkiye’deki vergiden muaf islemlerde pazar büyüklüğünün 00 milyon Euro civarında seyrettiğini aktardı.

Kovid 19’un 2020’de piyasaya sürüleceğini ve Seyhun’a gönderileceğini, “2021’de Kuveyt, Katar, BAE ve İran’da. 2022’de Türkiye yüksek kur, zayıf TL ve çok yüksek olmayan enflasyonun etkisi ile adeta uçuşa geçti. Muhteşem bir yıl yaşadık. 2019’a göre islem hacmi yüzde 100 artarak 500 milyon Euro’dan 1 milyar Euro’ya çıktı. 2019’da 2,1 milyon olan vergisiz islem adedi, 3,7 milyona çıktı. Alışverişin yüzde 60’ı lüks, üzde 40’ı ise yaşam tarzı oluştu. 2023 fena değildi. İşlem hacmi Euro bazında yüzde 10-12 düştü” diye konuştu.

“Türkiye Avrupa’dan %15-20 daha pahalı”

Selim Seyhun 2024’te turist boyunca artmaya devam ettiğini ancak bunun alışverişe dönüşünün aynı oranda gerçekleşmediğini belirterek, “8 aylık dönemde turist sayısı hemen hemen aynı kaldı ama alı Ortalama fiyat 30, vergisiz 36. Fiyatı 15 gün 500 milyon euro. Temmuz ve Ağustos aylarında düşüş hızlanarak yüzde 50’ye ulaştı. Alışverişte lüksün payı ise yüzde 60’tan yüzde 50’ye geriledi. Ancak 8 aya enerji hacim olarak 2019’un hala yüzde 25 üstündeyiz ve bu da aslında çok kötü değil” diye konuştu.

Güçlü TL, zayıf kur ve yüksek enflasyonun etkisi ile turistin “bu fiyata ülkede de alabilirim” düşüncesiyle alışveriş yapmadığını belirten Seyhun, bunun için Türkiye’nin alışveriş fırsatının düştüğünü belirtti.

Seyhun, “Şu an Türkiye’deki Fiyatlar Euro bazında Avrupa’daki Fiyatlar ile kıyaslandığında aynı üründe aynı markada 15-20 daha pahalıydı. Buna rağmen gen gelen ama buna rağmen alışverişe düşüyor” Aynı dönemde Türklerin yurt dışı alışverişini değerlendiren Seyhun, “2022 ile 2024’ün ocak-ağustos dönemlerinde Avrupa’da alışveriş yapan Türklerin sayısı yüzde 565, islem adedi yüzde 670, hacmi ise euro bazında yüzde 333 ürün. Yani hepsi İtalya’da, Fransa’da, Almanya’da, Hollanda’da ve diğer ülkelerde. Ama artışın büyük kısmı 2023’te gerçekleşti. Artış bugün hala devam ediyor. Türklerin Avrupa’da harcadığı parayla Türkiye’ye gelen turistin yaptığı iş hacmi geçen ilk kez eşitlendi. 2023’te Türkler Avrupa’da yaklaşık 750 milyon Euro’luk perakende alışverişi yaptı. Her 8 günde bir ücret 400 mildir.

“Gümrük onay sisteminde değişiklik 2025’te yapılabilir”

Türkiye’de vergisiz sistem benzeri bir yapıya sahip olduğuna dikkat çeken Selim Seyhun, “Türkiye’de vergisiz formül gümrüğe verildiğinde ürünün gösterilmesi gerekiyor, ürün görülmediğinde onaylanmıyor. 50 yılda 100’den fazla insan yapmanıza gerek yok. Avrupa’da bu oran yüzde 79” dedi. Yurt dışında uygulanan öz doğrulama sisteminin hatırlatan Seyhun, Türkiye’deki kişilerle ilgili konunun devam ettiğini kaydetti. Seyhun, “2025’te bunu müjdeleriz diye düşünüyorum. Türkiye, 2017’de dijital gümrük onayına Fransa’dan sonra geçen ilk ülke olduğu ama diğer ayağı atladığımız ve bunu yapmadığınızda dijitalleşmek bir işe yaramıyor. Kendini doğrulama ile vergiden muaf islemlerde patlama yaşanacaktır. çocukların da olması mümkündür.

“Ide oranı ne kadar yüksekse vergisiz hacim de o kadar artıyor”

Vergiden muaf, önceden haber verilmeksizin kullanılabilir. Türkiye’de yüzde 10-20 arasında geri dönüşe konu olan vergi, yüzde 10’luk alanda yoğunlaşmış durumda. Alt sınır ise TL artı KDV’yim. İspanya’da sıfır iken Fransa’da bu limit 170 Euro’ya 100 Euro’ya, İtalya’da 154’ten 50 Euro’ya düştü. Bu çeşitlerin KDV oranları da yüzde 19-20-21 civarındadır. Seyhun, “Bu tutarın da en az yüzde 70’i iade ediliyor. İde oranı ne kadar yüksekse vergisiz hacim de o kadar artıyor” dedi.

Akıllı telefonda işlem hacmi %500 arttı

Telefon kaydına gelen yüksek zam da vergiden muaf işlemlerde ilginç gelişmelere yol açtı. 2018 yılında 500 TL olan IMEI kayıt ücreti peşe gelen zamlarla sabah 31:00’de 692 TL’ye yükseldi. Seyhun, “Telefon muhafaza edici elektroniği ve ev eşyaları kategorisinde 2022’den 2024’e geçerken yüzde 355, hacmi ise yüzde 227’ye ulaştı. Kayıt ücretinin artması ile birlikte 2023’ten 2024’e geçildiğinde ise 32 daraldı. 2024 yılında kategorinin fiyatı 500 euro olmalıdır. Seyhun Türklerin Avrupa alışverişlerinin yüzde 72’sini moda, yüzde 18’ini elektronik ve yüzde 4’ünün saat ve kristalat oluştuğunu söyledi.

Pazarın yüzde 85’ini üç AVM ile Nişantaşı bölgesi oluşturuyor

Türkiye’deki vergisiz pazarın yüzde 82-83’ünü İstanbul’un oluşturduğunu belirten Selim Seyhun, İstanbul’daki işlemleri de yüzde 85’inin İstinyePark AVM, Zorlu Center ve birktar Emaar Square AVM ile ‘nda yapıldığını anlattı. Seyhun, “Şu herkes Rixos’u sırasında konuşuyor, görüşmeler yapıyor” burada. Turistin yoğun olarak yer aldığı Sultanahmet, Ayasofya bölgesindeki perakende satışların eksikliğine işaret eden Seyhun, “Kapalıçarşı, hediyelik eşya ve halıcılar dışında alternatif yok. Belediye ve bakanlık ile birlikte dönüşmesi gerekiyor. İstanbul trafiği sizin için çok önemli, turistin gelip AVM’lere bilgi alabilmesi için iyi bir zaman. Ama siz veya bölgesel parçalar oluşuyorsanız oradaki turiste dokunuyorsunuz. Asıl hacim oralarda” diye konuştu.