Anket: Birçok genç Holokost hakkında çok az şey biliyor

Holokost nedir? Nazi rejimi kaç Yahudiyi öldürdü? Özellikle ABD’deki ve bazı AB ülkelerindeki gençler, konu bu sorular olduğunda bilgilerinde açık boşluklar olduğunu gösteriyor.

Yaklaşık altı milyon Yahudi, Nasyonal Sosyalist Almanya tarafından sistematik olarak zulüm gördü ve öldürüldü. Ancak İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden yaklaşık 80 yıl sonra, Holokost ve Shoah hakkındaki bilgiler özellikle genç nesiller arasında gözle görülür şekilde azalıyor. Bu, Yahudi İddiaları Konferansı’nın yürüttüğü bir anketin ulaştığı sonuçtur.

Almanya’da yapılan ankette, 18-29 yaşları arasındakilerin yaklaşık yüzde 40’ı, Nazi döneminde yaklaşık 6 milyon Yahudi’nin öldürüldüğünü bilmediklerini söyledi. Yüzde 15’i iki milyondan az olduğuna inanıyordu. Federal Cumhuriyet’te ankete katılan vatandaşların yüzde ikisi Holokost’un hiçbir zaman yaşanmadığı görüşündeydi.

Genel olarak incelenen sekiz ülkenin yedisinde ankete katılanların en az yüzde 20’si Holokost sırasında iki milyon veya daha az Yahudinin öldürüldüğüne inanıyordu. Romanya’da bu oran yüzde 28’di; Macaristan’da bu oran neredeyse yüzde 27’ydi ve Polonya’da ankete katılanların yüzde 24’ü bunu söyledi. Almanya’da bu oran yüzde 18’di.

Holokost kavramında büyük farklılıklar

Fransa’da 18 ila 29 yaş arasındaki katılımcıların yüzde 46’sı Shoah terimini hiç duymadıklarını söyledi. Diğer tüm ülkelerde Holokost terimi soruluyordu, ancak Fransa’da pek kullanılmıyor. Avusturya’da 18-29 yaşları arasındaki katılımcıların yüzde 14’ü Holokost’u hiç duymadıklarını söylerken, Romanya’da yüzde 15’i Holokost’u hiç duymadıklarını söyledi. Almanya’da yaklaşık yüzde 12’lik bir kesim Holokost teriminin bilinmediğini söyledi. Ancak Birleşik Krallık’ta bu oran yalnızca yüzde beşti ve ABD’de (yüzde üç), Polonya’da (yüzde iki) ve Macaristan’da (yüzde bir) bu terime aşina olmayanların sayısı çok daha azdı.

Katılımcılara Holokost veya Shoah terimlerini bilip bilmedikleri sorulduğunda dört cevap seçeneği vardı. “Evet, kesinlikle” ve “Evet, sanırım” yanıtları bir çalışma özetinde “Evet” olarak birleştirildi. Özette “Hayır, kesinlikle hayır” ve “Hayır, sanmıyorum” yanıtları “Hayır” olarak birleştirildi. Yuvarlamadan dolayı yüzdelerde minimal sapmalar olabilir.

Anketin Kasım 2023’te yapıldığı hemen hemen tüm ülkelerde yanıt verenlerin yarısı veya çoğunluğu, Holokost gibi bir şeyin yeniden yaşanabileceğinden endişe duyuyordu. Özellikle ABD’de yüzde 76’lık bir çoğunluk bu korkuyu dile getirdi. İngiltere’de bu oran yüzde 69, Fransa’da yüzde 63, Avusturya’da ise yüzde 62 oldu. Almanya’da ise katılımcıların yüzde 61’i bu kaygıyı dile getirdi.

Yahudi Merkez Konseyi cehalet konusunda alarma geçti

Almanya’daki Yahudilerin Merkez Konseyi, anketin sonuçları karşısında alarma geçti. Merkez Konsey Başkanı Josef Schuster, “Almanya’da tanık olduğumuz Yahudi karşıtı sözlü ve fiziksel şiddetteki endişe verici artış, büyük ölçüde dezenformasyondan ve Holokost hakkındaki bilgi eksikliğinden kaynaklanıyor” dedi. Araştırma özellikle genç yetişkinler açısından bilgi eksikliğinin boyutunu ortaya koyuyor. Buna karşı siyaset, eğitim ve medyanın birlikte çalışması gerekiyor.

Almanya’da birçok anma mekânı, 27 Ocak’ta Auschwitz toplama kampının kurtarılmasının 80. yıldönümünü kutlamak için özel etkinlikler planlıyor. Geçen yıl, epd haber ajansının yaptığı bir anketin gösterdiği gibi, anma mekanlarının çoğu sürekli olarak yüksek sayıda ziyaretçi kaydetti. Bu, örneğin 2024’te neredeyse yarım milyon ziyaretçisi olan Brandenburg’daki Sachsenhausen toplama kampı anıtı için geçerli. 900.000’den fazla kişinin ziyaret ettiği Bavyera’daki Dachau toplama kampı anıtı da “ilginin giderek arttığından” söz etti.

Ancak Berlin belgeleme merkezi “Terörün Topografyası”, 2024’te bir önceki yıla kıyasla ziyaretçi sayısında neredeyse yüzde 21’lik bir düşüş kaydetti. Geçtiğimiz yıl yaklaşık 1,63 milyon misafirin ağırlandığı merkez, Nazi rejimi hakkında en çok ziyaret edilen anma ve bilgi mekanıydı.

Neredeyse hiç yaşayan tanık kalmadı

Nazi dönemi ve Holokost hakkında bilgi sağlama çabası, çağdaş tanıkların sayısının azalması nedeniyle daha da zorlaşıyor. İddialar Konferansı, dünya çapında 90’dan fazla ülkede hâlâ Holokost’tan sağ kurtulan yaklaşık 245.000 Yahudi’nin bulunduğunu tahmin ediyor. Bunların çoğunluğu (yüzde 49) ABD’de yaşıyor. Çağdaş tanıkların neredeyse tamamı olayları çocukken yaşamıştı.

Şeffaflık notu: İlk yayının ardından anketin sonuçlarına ilişkin bilgileri netleştirdik ve metodolojiye ilişkin bir paragraf ekledik.