Hayırlı olsun – Ekonomim

Bazı bilim dallarında bilim insanları karmaşık programlamalarla çalışıyorlar. Salı gününün haberi, Ocak 2025’ten itibaren geçerli olacak ve düşük emekliliğin açıklanmasıydı. Ne kadar karmaşık programlama yapılmadı diye sormayacağım. Nedeni açık; soracak olursam “yahu bildirilen bir iş değil ki, sonuçta geçim koşulları, enflasyon ve refah payı dikkate alınmadan hesaplanmalı, son tahlilde de siyasete karar verecek; karmaşık programlamaya ne gerek var diyebilirsiniz. Derseniz yerden göğe doğru bir şekilde ulaşırsınız.

Açıklamaya göre en düşük Bağ-Kur ve SSK emekli aylığı 14:00 469 lira. Evet, bir yanlışlık yok: 14:00 469 lira. Vallahi de billahi de bu kadar. Memurların ve memurların emeklilerinin aylıklarındaki artış ise daha önceden belirlenmişti. Söyleyecek bir şeyin varsa, söyleyecek bir şeyin olacak, 11.54’te ne aradığını görebileceksin. Buna göre düşük memur emekli maaşı 19 sabah 617 lira oldu. Evet, bir yanlışlık yok: 19:00 617 lira Vallahi de billahi de bu kadar.

Çok merak edildiğinde insanın bazı soruları takılıyor. Birinci şu: Bu aylar ‘en düşük aylar’ olduklarına göre, asgari bir yaşam standardını karşılamaları gerekir. Peki, bu ülkelerde Bağ-Kur ve SSK emeklilerinin asgari yaşam standartları ile memur emeklilerinin asgari yaşam standartları arasında bu kadar farklı mı var? Fark yüzde 35. İkinci olarak, aynı ülkelerdeki emeklilerin asgari yaşam standartları arasında yüzde 35’i bırakmalı, farklı olmalı mı?

Üçüncüsü, bu nasıl asgari yaşam standardı? Asgari değerlerine yönelik bir programlama yok. Yerine, TÜRK-İŞ’in açıkladığı yoksulluk ve yoksulluk sınırlarına bakabiliriz. Ankara’dasınız ve oraya ulaşabileceksiniz. Aralık 2024’te açlık sınırı (sadece gıda harcamalarının bölünmesi) 19:00 831 lira. Yoksulluk sınırı 65 ila 595 lira. Gıda harcamalarının yanı sıra, konut, ulaşım, eğitim ve sağlık harcamalarını kapsıyor. Merkez Bankası’nın 2025 yılı sonuç için enflasyon tahmini yüzde 21. Tahminin üst sınırı yüzde 26. Yılın ilk yarısındaki enflasyon endeksinin yüzde 13 oranında Yükseleceğim varsayalım. Kabaca, açlık ve yoksulluk sınırı da bu kadar artarsa, Haziran 2025’te yoksulluk sınırı sabah 74’te 122 lira, açlık sınırı ise sabah 22’de 410 lira oluyor.

Emekli ailesini iki kişi olarak düşünelim. Gıda harcamalarının yarı yarıya düşeceğini varsayabiliriz. Günün süresi saat 11:00 205 lira oluyor. Yoksulluk sınırı için hesap –çok kaba da olsa-biraz daha uzun. Orada hiçbir şey yok, orada hiçbir şey yok; konut harcamaları (kira, yakıt ve benzeri) pek fark etmeyecek. Buna karşılık eğitim masrafı olmayacağını düşünebiliriz. Fazla dolaşmalar; Taşıma masraflarının da yüzde 20’sini kaydedilir. TÜİK alışveriş mal sepetindeki ağırlıkları kullanarak, eğitimin tümünü ve dağıtımının da yüzde 80’ini çıkararak ve TÜRK-İŞ’in mal yelpazesi kapsamını göz önünde bulundurarak, Bu, programlamanın kullanılabileceği anlamına gelir.

Uzatmayayım; Bu durumda, iki kişilik aile için yoksulluk sınırını, dört kişilik ailenin yüzde 60’ı olarak alabiliriz: Ocak 2025 başında saat 39:00 350, Haziran 2025 sonunda saat 44:00 470 lira. İki kişilik iki kişi kişinin de emekli aylığı olsa da aile geliri yoksulluk sınırının altında kalıyor. Aileye tek emekli aylığı katılıyorsa -ki çoğunluk için böyle- ebeveynlerin geliri gelirleri yoksulluk sınırın ayrın itibaren düşüyor. Özellikle Bağ-Kur ve SSK emeklileri için durum daha vahim. Haziran 2025’e gelindiğinde iş iyice kötüleşiyor.

Denilebilir ki “enflasyonla mücadele”; başvurun. Nasıl bir şey olduğunu görmek ister misin? Denilebilir ki “butçe imkanları”; başvurun. Kamu-özel işbirliği projelerindeki gelir garantilerini düşürücü yön işlemleri yapılmanca, yüksek gelir gruplarının vergileri ayrılmayınca, ‘nereden buldun’ kanunu parlatınca, yük Emeklilerin sırtına biniyor. Bu, siyasi bir tercih. Asgari ücret malum, emekllerin durumu ise bu. Yeni emeklilik maaşları hayırlı olsun.